[ Pobierz całość w formacie PDF ]

następnych rozdziałach zajmę się ważnymi sposobami poprawy samopoczucia (a może
również - może! - i zdrowia psychicznego). Następnie przejdę do najważniejszych sposobów,
dzięki którym można nie tylko poczuć się lepiej, ale także zyskać lepsze zdrowie.
Rozdział IV. Poprawa samopoczucia I:
Sposoby myślenia i filozofie
Czas już wskazać najważniejsze sposoby na poprawę samopoczucia, zwłaszcza
te, które dotyczą myślenia i filozofowania. Jak zaznaczyłem wcześniej, dobre samopoczucie
jest ważne, a nawet bardzo ważne. Pod pewnymi względami osiąga się je łatwiej i szybciej
niż dobre zdrowie. Ponieważ złe samopoczucie może bez reszty opanować człowieka, nie
pozwalając mu zatroszczyć się o zdrowie, warto poświęcić teraz trochę czasu, aby poczuć się
lepiej. Jeśli tak sądzisz, to ten i dwa następne rozdziały przeznaczone są dla ciebie. Jeśli nie
masz takiej potrzeby, możesz na razie przejść do rozdziału 7., a rozdziały 4., 5. i 6. przeczytać
póz
niej, gdy będziesz gotowy.
Wykorzystywanie technik dystansu poznawczego
Jak wspomniano w rozdziale 1., techniki dystansu poznawczego - na
przykład medytacja - bardzo skutecznie przeciwdziałają skłonności do wprawiania się w stan
lęku i zgnębienia, lecz zazwyczaj jest to działanie przejściowe. Jeśli jednak stosuje się je
konsekwentnie, stają się nawykiem o długotrwałych efektach. Co więcej, wszystkie te metody
obejmujące pewne aspekty emocji i zachowań, a także myślenia, mogą prowadzić do
głębokich zmian filozoficznych, a zatem do poprawy zdrowia psychicznego.
Techniki te nie sÄ… jednak bez wad. Wez
my na przykład technikę progresywnej relaksacji
Jacobsona, o której za chwilę powiem więcej. Załóżmy, że niepokoi cię, a nawet przeraża
perspektywa zabrania głosu przed publicznością, że konieczność wystąpienia paraliżuje cię i
odbiera mowę. Skupiając się na odprężaniu mięśni od stóp do głów, zauważasz, że
przestajesz myśleć o strasznym wyczynie, który masz przed sobą, i o możliwości omdlenia
na oczach słuchaczy. Nagle panika ustępuje i jesteś gotów przemawiać!
Wspaniale! Jednak nawet gdy technika relaksacji działa bez zarzutu, ma one pewne słabe
strony:
... Musisz stosować ją zawsze, gdy przygotowujesz się do publicznego występu.
.... Może się zdarzyć, że odprężysz się za bardzo i nie będziesz miał w sobie dość
pozytywnego napięcia, aby skoncentrować się na wypowiedzi.
... Możesz dojść do fałszywego wniosku, że nie potrafisz przemawiać przed
publicznością, jeżeli przez dwadzieścia minut nie zastosujesz techniki Jacobsona albo innej
metody odprężającej.
Najgorsze jest jednak to, że wskutek znakomitego działania technik relaksacji przestaniesz
podważać swoją filozofię, będącą główną przyczyną strachu:  Bezwzględnie muszę mówić
pięknie i zrobić wielkie wrażenie na wszystkich słuchaczach, bo inaczej okaże się, że jestem
tępy i beznadziejny". Relaksacja świetnie odciąga od analizowania i zmieniania
irracjonalnych przekonań (IB), które mimo  pomocnego" dystansu nadal trwają na swoim
miejscu. Dlatego, że udaje ci się świetnie żyć i z powodzeniem występować przed
publicznością mimo irracjonalnych przekonań, niechcący przyczyniasz się do ich nasilenia.
Czy trzeba zatem w chwilach paniki rezygnować z wszelkich technik dystansu i
sięgać do filozoficzno-behawioralnych z
ródeł strachu, aby na dobre je pokonać?
Niekoniecznie. Jeśli chcesz, możesz połączyć nieeleganckie i eleganckie metody
samopomocy. Najpierw uspokój się, aby zapewnić sobie dobre wystąpienie mimo
przerażenia, chwilowo odsuwając je za pomocą technik dystansu. Potem jednak przyjrzyj się
uważnie wywołującym panikę irracjonalnym przekonaniom, odkryj je całkowicie i stosując
REBT lub inne techniki myślenia, jak również metody emotywne i behawioralne, zwalczaj
swoje szkodliwe poglądy. Jeżeli posłużysz się takim połączeniem środków zaradczych, strach
przed publicznym występem (lub czymkolwiek innym) ustąpi być może na zawsze!
Oto kilka przykładowych technik dystansu poznawczego:
" Technika progresywnej relaksacji Jacobsona. Skup całą uwagę na rozluz
nianiu
mięśni od stóp do głów, aż do całkowitego odprężenia całego ciała. Im bardziej
koncentrujesz siÄ™ na rozluz
nianiu wszystkich ważnych mięśni, powtarzając za
każdym razem:  Rozluz
nij siÄ™, rozluz
nij siÄ™", tym bardziej odrywasz siÄ™ od
przygnębiających, smutnych, gniewnych lub katastroficznych myśli. Więcej na ten
temat można znalez
ć w mojej książce napisanej wspólnie z Chipem Tafratem Jak
opanować gniew zanim on opanuje ciebie.
" Medytacja. Jak wspomniałem w pierwszym rozdziale, są różne formy
medytacji. Niektóre wymagają koncentracji na jakimś wybranym słowie, na przykład
 om" albo  spokój" lub na oddychaniu, inne zakładają przyglądanie się własnym
myślom bez oceniania i traktowania ich poważnie. Niezależnie od tego, jaką technikę
wybierzesz, koncentrując się świadomie na mantrze lub oddechu albo biernie
przyglądając się własnym myślom (nie oceniając siebie, innych ludzi ani swoich
myśli), wykluczasz możliwość zamartwiania się, przygnębienia i złości. Taki dystans
bywa skuteczny, ale niekoniecznie ułatwia zmianę szkodliwych przymusów. Pomaga
w każdym razie uświadomić sobie, że można - przejściowo! - uwolnić się od nich lub
je odsunąć.
Niektóre formy medytacji wprost lub pośrednio nawiązują do teorii filozoficznych -
buddyzmu, taoizmu, chrześcijaństwa i innych. Takie filozofie pomagają często uwierzyć, że
wszystko jest dobre, że  i to przeminie", że nic nie jest warte pożądania albo że Bóg
poprowadzi. Ten rodzaj filozofowania - z medytacją lub bez niej - może pobudzić głęboką
zmianę. Również sama mechaniczna medytacja - na przykład powtarzanie w kółko słowa
 om" - może ci uświadomić, że masz inne możliwości niż zamartwianie się oraz skłonić cię
do krytycznej oceny i pozbycia się narzucanych sobie przymusów. Czasami, lecz nie zawsze,
medytacja powoduje głęboką i trwałą przemianę.
" Joga to wyciszające ćwiczenia fizyczne, wymagające uważnego śledzenia
własnych ruchów i oderwania się od denerwujących myśli i uczuć. Joga daje niekiedy
poczucie spokoju, równowagi i opanowania, wzbudza refleksje, dzięki którym można
osiągnąć postawę  antykatastroficzną". Zdarza się jednak, że ćwiczenia nie
odgrywają takiej roli, pozwalają jedynie na od wrócenie uwagi. Niedawno poznałem
młodą kobietę, która zarabiała na życie, ucząc jogi. Sama ćwiczyła dwa razy dziennie
po dwadzieścia minut i za każdym razem udawało jej się zrelaksować i poczuć
szczęśliwą. Jednak w wieku 29 lat zamartwiała się, że nie znajdzie właściwego
kandydata na męża i zostanie  starą panną". Przyjemność z uprawiania jogi i
odprężenie, jakie znajdowała w ćwiczeniach, w najmniejszym stopniu nie zmieniły jej
irracjonalnych przekonań- emocji-zachowań:  Muszę mieć pewność, że wkrótce
wyjdÄ™ za mąż i nie bÄ™dÄ™ «Å¼aÅ‚osnÄ… starÄ… pannÄ…»".
Praktykowanie jogi towarzyszy niekiedy wyznawaniu hinduizmu, buddyzmu lub innej
filozofii, która pomagając zaakceptować siebie, innych ludzi i przykre doświadczenia
(przeciwności), prowadzi czasami do głębokiej przemiany filozoficznej. Sama joga może
natomiast tylko chwilowo poprawiać nastrój, nie wpływając na zdrowie psychiczne.
" Rytuały religijne i modlitwy bywają traktowane jako sposoby odwracania
uwagi, zwłaszcza katolicy często posługują się nimi w taki sposób. Mogą jednak
również prowadzić do głębokich zmian filozoficznych.
" Miłe urozmaicenia. Jest mnóstwo różnych rozrywek, w których można znalez
ć
zapomnienie. Aby oderwać się od zmartwień, można czytać, pisać, malować, oglądać
telewizję, słuchać muzyki, surfować po Internecie, zająć się grami komputerowymi, [ Pobierz całość w formacie PDF ]