[ Pobierz całość w formacie PDF ]

znalazł się bez grosza, więc przypomniał sobie znajomego, a nuż coś od niego do-
stanie. Zadzwonił. Posłyszał za drzwiami glos skierowany do żony: �kogo tam znów
diabli przynoszą?� Po chwili gospodarz mieszkania uchylił drzwi, a ujrzawszy
gościa, otworzył je szeroko i powiedział z radością: �Jakże się cieszę, że widzę
kochanego pana!... Czy uwierzy pan, że właśnie przed chwilą o panu myślałem!
Proszę serdecznie! O tu mam nawet doskonale cygarko, które udało mi się zdobyć.
Cóż tam dobrego słychać u kochanego, dawno nie widzianego pana?� Słowem, dużo
uprzejmości. Pieniędzy nie oddał.
 I ja także, pomimo przykładu  mówił Profesor Tutka  nie zgodzę się
z panem, że uprzejmość i hipokryzja są to dwie rodzone siostry. Jestem zawsze
uprzejmy  nie jestem hipokrytą. Pamiętam takie zdarzenie: jechałem pociągiem
całą noc, potem niemal cały dzień i dopiero przed wieczorem znalazłem się w pew-
nym mieście. Pomimo zmęczenia postanowiłem spędzić wieczór w jednym z nie
znanych mi tam teatrów. Kupiłem bilet, zasiadłem w pierwszym rzędzie i roz-
glądałem się po sali. Stwierdziłem na razie, że sala przyjemna, a fotel, w którym
siedzę, wygodny, jak rzadko w teatrze. Z
wiatła zgasły, kurtyna się podniosła, zaczęto
mówić, a ja zasnąłem. Obudziłem się, gdy wystrzelili, ale zorientowawszy się
szybko, że to tylko na scenie, zasnąłem znów. Zbudziły mnie oklaski po skończeniu
aktu. Więc i ja zacząłem klaskać bardzo głośno, wyrażając tym swe najwyższe
uznanie wspaniałej grze artystów i świetnej sztuce, w której już w pierwszym akcie
wystrzelili. Uznawszy jednak, że dla śpiącego jest bardziej stosownym miejscem
hotel niż teatr, skierowałem się do szatni.
 Nie rozumiem  powiedział pan, na którego pogląd o uprzejmości nie zgadzała
się reszta towarzystwa  nie rozumiem, czy to ma być przykład mający obalić moje
twierdzenie? Bił pan brawo za to, czego pan nie widział; dziękował za to, czego pan
nie dostał. Jak to nazwać?
30
 Jest pan rozgoryczony  mówił Profesor Tutka  tym, że pan nie dostał pie-
niędzy, i dlatego widzi pan wszędzie ciemne strony. Jeżeli oklaskiwałem to, czego nie
widziałem, jeżeli dziękowałem za to, czego nie otrzymałem, świadczy to tylko
o uprzejmości czystej, bezinteresownej. Czystość intencji i bezinteresowność trudno
jest kojarzyć z hipokryzją.
31
O dumie męskiej
 Mój dziesięcioletni synek  mówił mecenas  oglądając jakąś bardzo starą
ilustrację, która przedstawiała kobiety demonstrujące przed parlamentem, spytał,
czego one chciały? Odpowiedziałem: �walczyły o równouprawnienie kobiet z męż-
czyznami�. Chłopiec bardzo się zdziwił, że o to trzeba było walczyć.
 I starsi młodzieńcy od pańskiego synka  powiedział sędzia  nie zdają sobie
sprawy z tych gorących walk, dyskusji, jakie my jeszcze pamiętamy. Jakieś echa tych
walk znajdą w starej powieści, ale nawet się nad tym nie zastanawiają: kobieta zdo-
była sobie prawa, jest to już rzecz tak naturalna, że nie wywołuje ani dyskusji, ani
sprzeciwów, po prostu nie ma już tutaj interesującego zagadnienia.
Na to rejent:
 Tak. Zgadzam się. Jednak pozostały śród mężczyzn wielowiekowe nałogi,
opory, jakieś specjalnie męskie ambicje dawnego �pana i władcy�. Oto taki przykład,
który znam dobrze: kuzyn mój, młody poeta, ożenił się z poetką. Po zamążpójściu
zwrócono na poetkę uwagę, sława jej rosła, a mąż pozostał w cieniu. Małżeństwo się
rozeszło. Znam istotną przyczynę tego rozstania: męska ambicja mego kuzyna; żona
jego nie może pisać lepiej.
 Nie rozumiem pańskiego kuzyna  powiedział na to Profesor Tutka.
Stałem raz nad rzeką i młoda panienka również stała nad rzeką. Zbliżyłem się do
panienki, aby porozmawiać. Rozmowa była tak łatwa, szczera, bezpośrednia i nawet
serdeczna, że już po paru godzinach mogłem panience powiedzieć, nie obrażając jej,
�moje ty czarujące głupiątko!� Po czym spytałem, czy nie zechciałaby zostać moją
żoną? Na co ona powiedziała �owszem�. Po chwili spytała: �Czy umie pan puszczać
kaczki?� Podniosłem płaski kamyk i rzuciłem go nad wodę. Kamyk odskoczył od
powierzchni trzy razy. Zadowolony byłem z siebie, że tak mi się udało i że mogłem
pokazać, co umiem. Wówczas ona wyszukała odpowiedni kamyk, przechyliła się
trochę na bok, machnęła parę razy ręką, jakby próbując, i wreszcie rzuciła. Liczę
głośno. Trzy, cztery, pięć, sześć, siedem. �O, aż siedem!�  powiedziałem z za-
chwytem. Znów wzięła kamyk, rzuciła. �Jedenaście; coś fenomenalnego!�
Do małżeństwa nie doszło, ale zapewniam panów, iż w tym rozstaniu żadnej roli
nie odgrywała moja duma męska i to, że dziewczę puszczało kaczki lepiej ode mnie.
32 [ Pobierz całość w formacie PDF ]